Przejdź do treści

Groźne priony są jeszcze groźniejsze

Priony, które wy­wo­łują mię­dzy in­nymi cho­robę wście­kłych krów, są groź­niej­sze niż nam się do tej pory wy­da­wało. Na­ukowcy od­kryli ostat­nio, że mogą się one prze­miesz­czać mię­dzy ga­tun­kami i to znacz­nie ła­twiej niż do­tych­czas przy­pusz­czano. Nie za­wsze też no­si­ciele są świa­domi ich obecności.

Od­kryli to fran­cu­scy na­ukowcy z Na­ro­do­wego In­sty­tutu Ba­dań Agro­no­micz­nych (INRA). Priony są za­kaź­nymi pa­to­ge­nami zbu­do­wa­nymi głów­nie ze zmu­to­wa­nych bia­łek prio­no­wych (PrP). Od­krył je ame­ry­kań­ski bio­che­mik Stan­ley B.Prusiner w po­cząt­kach lat 80. Za od­kry­cie to otrzy­mał w 1997 Na­grodę Nobla.

Priony wy­wo­łują cho­robę wście­kłych krów, która u lu­dzi nosi na­zwę cho­roby Creutz­feldta-Ja­coba. Po­wo­duje ona zmiany zwy­rod­nie­niowe tkanki ner­wo­wej i w osta­tecz­no­ści pro­wa­dzi do śmierci.

Do­tych­czas na­ukowcy są­dzili, że ist­nieje ba­riera bio­lo­giczna utrud­nia­jąca prio­nom prze­ska­ki­wa­nie mię­dzy ga­tun­kami. Przy­pusz­cze­nia te opie­rały się je­dy­nie na wy­ni­kach ba­dań mó­zgu. Tym­cza­sem fran­cu­scy na­ukowcy za­ob­ser­wo­wali zu­peł­nie coś innego.

Do mó­zgów my­szy z ludzką lub owczą wer­sją białka PrP wsz­cze­pili priony po­cho­dzące od łosi, cho­mi­ków i by­dła. Gdy póź­niej zba­dali mó­zgi tych my­szy priony zna­leźli tylko w nie­licz­nych przy­pad­kach (3 na 43). Jed­nak au­top­sja in­nych or­ga­nów — przede wszyst­kim mig­dał­ków i śle­dziony – wy­ka­zała, że priony wy­stą­piły aż w 26 na 41 przy­pad­kach. Za­uwa­żyli też, że u tych zwie­rząt, u któ­rych priony zna­le­ziono w in­nych or­ga­nach niż w mó­zgu, nie wy­stę­po­wały żadne ob­jawy chorobowe.

Może to ozna­czać, że znacz­nie wię­cej zwie­rząt i lu­dzi jest no­si­cie­lami śmier­cio­no­śnych prio­nów. Ba­da­nie mó­zgu nie wy­star­czy więc, aby wy­kryć chorobę.

Naj­więk­sze obawy bu­dzi fakt, że no­si­ciele prio­nów mogą nie­świa­do­mie za­ra­żać in­nych m.in. po­przez trans­fu­zję krwi, od­da­wa­nie or­ga­nów czy na­wet po­przez na­rzę­dzia chi­rur­giczne. Priony oka­zują się bo­wiem od­porne na stan­dar­dowe pro­ce­dury od­ka­ża­jące — pod­kre­ślają badacze.

Powiązane materiały: