Jest niepozorna, ale bardzo niebezpieczna. Dysponuje taką siłą, że ze jednym ciosem potrafi rozbić muszle, pancerze krabów a nawet akwarium. Lepiej nie trzymać jej z innymi zwierzętami morskimi, bo zrobi w akwarium jatkę, a i nieostrożnemu hodowcy może złamać, a nawet obciąć palec.
To rawka błazen (Odontodactylus scyllarus) z rzędu ustonogów, potocznie – ale mylnie — zwana krewetką boksującą. Zwierzątko, które skrywa tajemnicę najwytrzymalszego materiału na świecie.
Rawka błazen żyje w ciepłych wodach Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku, osiąga do 20 cm długości, dożywa nawet 20 lat i przypomina dużą krewetkę. Prawdopodobnie jest zwierzęciem, które ma najbardziej rozwinięte oczy na Ziemi. Poruszają się one niezależnie i mają pełen panoramiczny 360-stopniowy zakres widzenia. Człowiek postrzega światło tylko trzech barw — czerwonej, niebieskiej i zielonej. Morski błazen widzi aż osiem kolorów, między innymi w ultrafiolecie i prawdopodobnie w podczerwieni, a na dodatek rozróżnia także polaryzację światła (podobnie jak pszczoły).
Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii oraz Uniwersytetu Technologicznego w Tajpej od kilku lat starają się skonstruować pamięci holograficzne i udoskonalić płyty DVD, żeby współpracowały z szerokim spektrum światła w podobny sposób jak oczy tego stwora.
Długie odnóża rawki zakończone są zgrubieniami w kształcie daktyli, za pomocą których zasypuje przeciwnika gradem ciosów (stąd nazwa boksująca). Odnóża te noszą nazwę młotów. Rawka potrafi nimi zadać ciosy z niesamowitą prędkością – nawet do 100 km/godz (najszybciej w świecie zwierząt), a także z potężną siłą. Z łatwością rozłupuje wszelkie skorupiaki i zabija nawet duże ryby. Naukowców zaintrygowało to, że ten skorupiak potrafi zadać niezwykle silne ciosy, które kruszą jedne z najmocniejszych barier w ożywionej przyrodzie — muszle małży, pancerze krabów, czaszki ryb, a jednocześnie wychodzi z tego bez szwanku, sam nie robiąc sobie krzywdy. Skąd się bierze wytrzymałość jego „bokserskich rękawic” ?
Nie dorównują im najlepsze syntetyczne kompozytowe materiały, jakie wymyślił człowiek! Liczny zespół badaczy z wydziałów inżynieryjnych Harvardu, Uniwersytetu Kalifornii i Politechniki Nanyang w Singapurze postanowił zagłębić się w budowę odnóży rawki, aby odkryć tajemnicę ich wytrzymałości. Prześwietlono je więc za pomocą wszelkich dostępnych współczesnej nauce przyrządów. Okazało się, że odnóża rawki zbudowane są z trzech warstw. Pierwsza, o grubości od 50 do 70 mikrometrów, jest mocno utwardzona. Składa się z hydroksyapatytu, minerału zbudowanego ze skrystalizowanych soli fosforanu wapnia. Taki sam materiał tworzy piekielnie twarde szkliwo ludzkich zębów, ale w morskim świecie rzadko jest stosowany. Szkielety ryb i skorupiaków są zbudowane raczej z węglanu wapnia. To jeden z czynników przewagi rawki. Ale to nie wszystko.
Hydroksyapatyt — mający postać długich kryształów — stanowi jedynie rusztowanie. Otacza je elastyczne wypełnienie z chitozanu. To pochodna chityny, naturalny polimer o długich nitkowatych cząsteczkach, który ostatnio robi wielką karierę w medycynie i kosmetyce. Gdyby warstwa uderzeniowa była zbudowana tylko z hydroksyapatytu, to byłaby twarda, ale krucha. Elastyczne otoczenie z chitozan przeciwdziała pęknięciom. Pod tą wzmocnioną tarczą znajduje się jeszcze miękka poduszka, także z chitozanu. Ma ona za zadanie przejąć i zamortyzować uderzenia. Długie włókna chitozanu są ustawione w wielkim porządku. Leżą jedno obok drugiego, jak pnie w konstrukcji tratwy. Z kolei „tratwy” spoczywają jedna na drugiej, ale każda jest lekko skręcona wobec sąsiadów z góry i dołu. Tak że co 75 mikrometrów włókna skręcają o 180 stopni. Dzięki temu ewentualne pęknięcie czy skruszenie nie może przebić się w głąb materiału, lecz skręca w ślad za włóknami i ulega szybkiemu „wygaszeniu”.
Granica między sztywną i miękką warstwą — dowodzą badacze w „Science” — to rodzaj zwierciadła, które odbija energię uderzenia. Materiał sprężynuje, ugina się i oddaje cios. Stąd niezwykła siła rawki. Budowa zakończeń młotów rawki może w przyszłości posłużyć za wzorzec do konstrukcji lekkich i bardzo wytrzymałych ubiorów ochronnych — kamizelek kuloodpornych, ubrań ochronnych, kasków czy policyjnych tarcz.